Uniwersytet Medyczny w Lublinie

Od początku istnienia Katedry prowadzono działalność dydaktyczną dla studentów farmacji w ramach przedmiotów Chemia leków i Analiza leków oraz prace magisterskie. Kolejne zmiany następowały w związku z reorganizacją poszczególnych specjalności na kierunku farmacja. W Katedrze Chemii Leków wprowadzono wówczas kilka nowych przedmiotów dotyczących postępów w dziedzinie chemii i analizy leków. Od kilku lat katedra prowadzi także zajęcia dla studentów kierunku kosmetologia dotyczące chemii i analizy środków kosmetycznych oraz prace licencjackie i magisterskie dla tego kierunku. Od początku istnienia katedry programy nauczania są stale unowocześniane, m.in. poprzez opracowywanie kolejnych wydań skryptów dotyczących analizy środków leczniczych i kosmetycznych oraz poprzez poszerzanie praktycznego charakteru prowadzonych zajęć.

W ramach prowadzonych przedmiotów studenci zdobywają nie tylko wiedzę teoretyczną, ale także umiejętności praktyczne w zakresie oceny jakości leków i kosmetyków (identyfikacja, badanie czystości, oznaczanie zawartości). Ważnym aspektem prowadzonych zajęć jest praktyczne wykorzystanie metod statystycznych i chemometrycznych oraz wdrażanie procedur walidacyjnych oraz zasad GLP i GMP. Od roku 2006 w Katedrze i Zakładzie Chemii Leków działa Studenckie Koło Naukowe.

W Katedrze i Zakładzie Chemii Leków prowadzone są następujące zajęcia dydaktyczne:

Kierunek Farmacja

1. Wykłady, seminaria i ćwiczenia z przedmiotu Chemia leków.
2. Seminaria z przedmiotu Wprowadzenie do chemometrii.
3. Wykłady i ćwiczenia z przedmiotu Ocena jakości leków dla specjalności Farmacja przemysłowa.
4. Seminaria z przedmiotu Analityczne aspekty kontroli jakości leków dla specjalności Analiza farmaceutyczna.
5. Seminaria z przedmiotu Chemia leków stosowanych w różnych jednostkach chorobowych dla specjalności Postępy farmakoterapii.
6. Prace magisterskie.

Kierunek Kosmetologia I i Kosmetologia II stopnia

1. Wykłady i ćwiczenia z przedmiotu Chemia kosmetyczna.
2. Wykłady i ćwiczenia z przedmiotu Ocena jakości kosmetyków.
3. Wykłady i ćwiczenia z przedmiotu Charakterystyka leków dermatologicznych.
4. Wykłady i ćwiczenia z przedmiotu Surowce przeciwwolnorodnikowe i promieniochronne.
5. Seminarium magisterskie.
6. Prace licencjackie.
7. Prace magisterskie.

Studia doktoranckie

1. Ćwiczenia z przedmiotu Modelowanie i analiza chemometryczna widm w podczerwieni.
2. Seminaria z przedmiotu Metodologia badań naukowych.

Autorskie podręczniki i materiały dydaktyczne

1. Analiza środków leczniczych: Domagalina, E., Przyborowski, L., Bień, I., AM w Lublinie, Lublin 1988.
2. Wprowadzenie do ćwiczeń z analizy środków leczniczych: Domagalina E., Bień, I., AM w Lublinie, Lublin 1981.
3. Analiza środków leczniczych: Hopkała, H., Misztal, G., Przyborowski, L., AM w Lublinie, Lublin 1997.
4. Chemia leków: Hanna Hopkała w Plan i program nauczania dla studiów magisterskich dla kierunku Farmacja (red. Hanna Hopkała, Genowefa Misztal, Ryszard Kocjan, Dariusz Matosiuk) s. 91-94, Lublin 2003, Akad. Med.
5. Analiza środków leczniczych (praca zbiorowa pod red. Anny Gumieniczek): Berecka, A., Drozd, J, Gumieniczek, A., Hopkała, H., Komsta, Ł., Kowalczuk, D., Paw, B., Pietraś, R., Pomykalski, A., Przyborowski, L., Skibiński, R., Sławik, T., Lublin 2009, Best Print, ss. 401, ISBN: 978-83-60702-73-4.
6. Analiza środków leczniczych (praca zbiorowa pod red. Anny Gumieniczek): Berecka, A., Drozd, J, Gumieniczek, A., Inglot T., Hopkała, H., Komsta, Ł., Kowalczuk, D., Paw, B., Pietraś, R., Pomykalski, A., Przyborowski, L., Skibiński, R., Sławik, T., Lublin 2013, Best Print, ss. 395, ISBN: 978-83-62648-25-2.
7. Analiza chemiczna dla kosmetologów (praca zbiorowa pod red. Anny Gumieniczek, Doroty Kowalczuk, Roberta Skibińskiego): Berecka, A., Drozd, J, Gumieniczek, A., Inglot, T., Komsta, Ł., Kowalczuk, D., Paw, B., Pietraś, R., Pomykalski, A., Skibiński, R., Lublin 2016, Best Print, ss. 240, ISBN: 978-83-62648-18-4.

Aktywność naukowa Zakładu Chemii Farmaceutycznej, rozpoczęta już w roku 1946, początkowo była ograniczona zbyt skromnym wyposażeniem laboratoryjnym. Znaczący wzrost aktywności wystąpił od początku lat 50-tych. Wiązało się to m.in. ze stopniowym zwiększeniem liczby pracowników naukowo-dydaktycznych zatrudnionych w zakładzie i poprawą zaopatrzenia w nowoczesną aparaturę (spektrofotometry, potencjometry). W latach 70-tych problematyka badawcza dotyczyła głównie syntezy nowych związków o potencjalnej aktywności farmakologicznej, a w zakresie analizy leków, głównie reakcji kompleksowania z jonami metali oraz analitycznych zastosowań elektrod jonoselektywnych.

W latach 80-tych, oprócz kontynuowania tematyki związanej z syntezą nowych potencjalnych leków oraz kontrolą jakości środków leczniczych, rozpoczęto tematykę związaną z oznaczaniem leków w materiale biologicznym. Opracowano szereg metod oznaczania leków w moczu, ślinie i krwi pacjentów, prowadząc ścisłą współpracę z lubelskimi klinikami. Prowadzone badania dotyczyły metod spektrofotometrycznych w zakresie widzialnym oraz nadfioletu, a także metod chromatograficznych (TLC oraz HPLC).

Pod koniec lat 90-tych rozpoczęto badania nad wpływem wybranych leków na stres oksydacyjny generowany w doświadczalnej cukrzycy oraz poszerzono metodykę stosowaną w analizie leków (nowe detektory do HPLC, HPTLC i video-skanowanie, CE, nowe elektrody jonoselektywne). Kontynuowano także oznaczanie leków w materiale biologicznym.

W XXI wieku, dzięki kolejnym inwestycjom aparaturowym (LC-MS, GC-MS, FT-IR, NIR, DC) rozpoczęto badania związane z trwałością chemiczną leków oraz ich czystością. Bardzo istotnym aspektem prowadzonych badań stała się analiza chemometryczna. Jako nowy temat rozpoczęto próby immobilizacji chemioterapeutyków na biomateriałach.

Obecnie Katedra prowadzi badania dotyczące jakości leków i kosmetyków, dla których procedury kontroli są niewystarczające. Opracowywane są także metodyki izolacji i oznaczania leków w materiale biologicznym oraz w biomateriałach. Badania te dotyczą leków z różnych grup terapeutycznych oraz środków kosmetycznych i polegają na wprowadzaniu procedur analitycznych i walidacyjnych według wymagań międzynarodowych, przy użyciu metod rozdzielczych i technik sprzężonych (TLC, HPLC, LC/MS, GC/MS), metod spektrofotometrycznych (UV-Vis, FT-IR i NIR, DC) jak również metod chemometrycznych.

Praktyczne możliwości wykorzystania prowadzonych badań naukowych

Opracowana metodyka służąca kompleksowej ocenie jakości substancji i produktów leczniczych oraz kosmetycznych może być wykorzystana przez przemysł farmaceutyczny i kosmetyczny. Opracowane metody izolacji leków z matrycy oraz procedury analityczne mogą być zastosowane do terapeutycznego monitorowania leków w płynach ustrojowych i badania potencjalnych interakcji w fazie farmakologicznej przez klinicystów. Opracowanie odpowiednich technik chemometrycznych pozwala na obróbkę dużej ilości wielowymiarowych danych pomiarowych i matematyczne odfiltrowywanie interesujących danych dotyczących próbki od pozostałych informacji. Otrzymywane w Katedrze modyfikowane biomateriały mogą być nowymi środkami terapeutycznymi pomocnymi w zapobieganiu zakażeniom bakteryjnym u pacjentów.

Współpraca z Komisją Farmakopei Polskiej

Pracownicy Katedry od wielu lat współpracują z Komisją Farmakopei Polskiej, uczestnicząc jako eksperci przy opracowywaniu lub nowelizacji monografii do nowych wydań Farmakopei. Prof. dr hab. Anna Gumieniczek jest zastępcą przewodniczącego Grupy eksperckiej ds. Metod Fizykochemicznych. Dr hab. Dorota Kowalczuk jest członkiem Grupy Eksperckiej ds. Substancji i Metod Chemicznych.

Sympozja zorganizowane przez Katedrę i Zakład Chemii Leków

1. Sympozjum „Identyfikacja i oznaczanie leków w materiale biologicznym”, Lublin 1989.
2. Sympozjum „Analiza leków w preparatach farmaceutycznych”, Lublin 1995.
3. I Ogólnopolskie Sympozjum „Nowoczesne techniki badawcze w ocenie jakości produktów leczniczych”, Lublin 2006.
4. II Ogólnopolskie Sympozjum „Nowoczesne techniki badawcze w ocenie jakości produktów leczniczych”, Lublin 2000.
5. III Ogólnopolskie Sympozjum „Nowoczesne techniki badawcze w ocenie jakości produktów leczniczych”, Lublin 2012.

Patenty i zgłoszenia patentowe:

1. Patent nr 208173. Sposób otrzymywania przeciwbakteryjnej matrycy przez immobilizację chemioterapeutyku na bioaktywnej powierzchni. Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska. Twórcy: GRAŻYNA GINALSKA, DOROTA KOWALCZUK.
2. Patent nr 209894. Nowe pochodne fluorometyloizonitrozoacetanilidu i sposób jej otrzymywania. Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska. Twórcy TOMASZ SŁAWIK, ROBERT SKIBIŃSKI, BEATA PAW.
3. Patent. Polska, nr 187784. Sposób otrzymywania kwasu 2-amino-4-fluorobenzoesowego i/lub jego chlorowodorku. Akademia Medyczna, Lublin. Twórcy: TOMASZ SŁAWIK, BEATA PAW.
4. Patent. Polska, nr 189412. Nowa pochodna fluorowa izatyny i sposób jej otrzymywania. Akademia Medyczna, Lublin. Twórcy: TOMASZ SŁAWIK, BEATA PAW.
5. Patent. Polska, nr 189838. Nowe pochodne amidu kwasu difenylodisiarczko-2,2'-dikarboksylowego i sposób ich otrzymywania. Akademia Medyczna, Lublin. Twórcy TOMASZ SŁAWIK, CEZARY KOWALSKI.
6. Patent. Polska, nr 189947. Nowa fluorowa pochodna izonitroacetanilidu i sposób jej otrzymywania. Akademia Medyczna, Lublin. Twórcy: TOMASZ SŁAWIK.
7. Patent. Polska, nr 209614. Nowa pochodna fluorometylowa kwasu antranilowego i sposób jej otrzymywania. Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, PL. Twórcy: BEATA PAW, ROBERT SKIBIŃSKI, TOMASZ SŁAWIK.
8. Sposób otrzymywania estru etylowego kwasu 1,2-benzoizotiazolinon-3-ylooctowego. TOMASZ SŁAWIK. Biul. Urz. Patent.1989 R. 17 nr 21, s. 30.
9. Sposób otrzymywania estru etylowego kwasu 5-chloro-1,2-benzo-izotiazolinon-3-ylooctowego. TOMASZ SŁAWIK. Biul. Urz. Patent. 1989 R. 17 nr 21, s. 30.
10. Sposób otrzymywania nowego piperydynometyloamidu kwasu 5-chloro-1,2-benzoizotiazolinon-3-ylooctowego oraz sposób otrzymywania jego chlorowodorku. TOMASZ SŁAWIK. Biul. Urz. Patent. 1989 R. 17 nr 21, s. 30.
11. Sposób otrzymywania nowych N-aminometyloamidów kwasu 1,2-benzotiazolinon-3-ylo-octowego. TOMASZ SŁAWIK. Biul. Urz. Patent.1989 R. 17 nr 21, s. 30.
12. Sposób otrzymywania przeciwbakteryjnego biomateriału przez immobilizację na jego powierzchni substancji przeciwbakteryjnej. DOROTA KOWALCZUK, GRAŻYNA GINALSKA. Biul. Urz. Patent.2012 nr 9 (1000), s. 6.

Katedra i Zakład Chemii Leków ma wieloletnie doświadczenie w wykonywaniu analiz niezbędnych do wprowadzenia serii leku na rynek (analizy zwalniające serie produkcyjne), w opracowywaniu specyfikacji produktów leczniczych wymaganych do ich rejestracji i wprowadzenia na rynek, spełniających wymagania Europejskiej Agencji Leków oraz Międzynarodowej Konferencji Harmonizacji Wymagań dla Leków.

Propozycje tematów potencjalnych ekspertyz:

1. Walidacja i rewalidacja metod analitycznych według wymagań ICH.
2. Wykonywanie analiz niezbędnych do wprowadzenia serii leku na rynek (analizy zwalniające serie produkcyjne).
3. Opracowywanie specyfikacji produktów leczniczych wymaganych do ich rejestracji.
4. Identyfikacja związków organicznych (nieznane próbki, produkty rozkładu, nowe związki organiczne).
5. Analiza chemometryczna.

Wykonane ekspertyzy:

Analizy zwalniające serie produkcyjne dla Przedsiębiorstwa Marcmed Sp. z o.o.  (2004-2012)

Badania zawartości substancji czynnych w stałych i płynnych postaciach leków dla MeaPharma s.c (2012, 2014)

Badanie fotostabilności produktów leczniczych dla Przedsiębiorstwa Wielobranżowego Vet-Agro Sp. z o.o. (2012-2016)

Identyfikacja substancji czynnej w tabletkach dla Nasze Apteki Sp. z o.o. (2016)

Analiza jakościowa produktów rozkładu leków p/bakteryjnych dla Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu (2016)

Zrealizowane projekty europejskie:

1. „Wyposażenie innowacyjnych laboratoriów prowadzących badania nad nowymi lekami stosowanymi w terapii chorób cywilizacyjnych i nowotworowych”.
2. „Specjalizacja i Kompetencje-program Rozwojowy Uniwersytetu Medycznego w Lublinie (działanie: Kompleksowy program szkoleń w zakresie obsługi nowoczesnego laboratorium farmaceutycznego)”.
3. „Specjalizacja i Kompetencje-program Rozwojowy Uniwersytetu Medycznego w Lublinie (działanie: Pilotaż interdyscyplinarnych studiów doktoranckich z chromatografii)”.
4. „Profesjonalne kadry medyczne – rozszerzenie oferty edukacyjnej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie” (działanie: Opieka farmaceutyczna – nowe trendy w nauczaniu farmacji).

Wybrane publikacje:

1. Studies on photodegradation process of psychotropic drugs: a review. JAKUB TRAWIŃSKI*, ROBERT SKIBIŃSKI. Environ. Sci. Pollut. Res. [online] 2016 s. 1-48.
2. Characterization of forced degradation products of clozapine by LC-DAD/ESI-Q-TOF. ROBERT SKIBIŃSKI*, JAKUB TRAWIŃSKI, ŁUKASZ KOMSTA, KATARZYNA BAJDA. J. Pharm. Biomed. Anal. 2016 vol. 131 s. 272-280.
3. Trilinear analysis of thin layer chromatography retention of 35 model compounds chromatographed on 9 adsorbents with 20 pure solvents. ŁUKASZ KOMSTA*, ROBERT SKIBIŃSKI, NATALIA BEZPALKO, ALEKSANDRA MIELNICZEK, BARBARA STĘPKOWSKA. J. Sep. Sci. [online] 2016 s. 1-13.
4. Characterization of paliperidone photodegradation products by LC-Q-TOF multistage mass spectrometry. ROBERT SKIBIŃSKI, ŁUKASZ KOMSTA, TADEUSZ INGLOT. Biomed. Chromatogr. 2016 vol. 30 nr 6 s. 894-901.
5. Leki wpływające na układ inkretynowy i nerkowy transport glukozy: czy spełniają oczekiwania nowoczesnej terapii cukrzycy typu 2? (Drugs affecting the incretin system and renal glucose transport: do they meet the expectations of modern therapy of type 2 diabetes?) ANNA GUMIENICZEK. Post. Hig. Med. Dośw. 2016 t. 70 s. 425-434.
6. Optimization of data acquisition and sample preparation methods for lc-ms urine metabolomic analysis. ROBERT SKIBIŃSKI, ŁUKASZ KOMSTA. Open Chem. 2015, 13, 763-768.
7. The Membrane Sensors Sensitive to Fluoxetine-Optimization of the Analytical Parameters. JOANNA DROZD. Journal of Basic & Applied Sciences, 2015, 11, 397-402.
8. Stress degradation study of two oral antidiabetics, gliclazide and glipizide, and chemical analysis by LC and LC/MS methods. ANNA GUMIENICZEK, ANNA BERECKA, RAFAŁ PIETRAŚ, MAREK ŚLEBIODA. Centr. Eur. J. Chem. 2014, 12, 80-89
9. New HPLC method with experimental design and fluorescence detection for analytical study of antihypertensive mixture, amlodipine and valsartan. TADEUSZ INGLOT, ANNA GUMIENICZEK, PAULINA MĄCZKA, EWELINA RUTKOWSKA. Am. J. Anal. Chem. 2013, 4, 17-23.
10. Chemometric approach to selectivity in TLC with densitometric detection. ŁUKASZ KOMSTA, MARIOLA KOBYŁKA. J. Chromatogr. Sci. 2012, 51, 400-405.
11. Identification of photodegradation product of amisulpride by ultra-high-pressure liquid chromatography-DAD/ESI-quadrupole time-of-flight-mass spectrometry. ROBERT SKIBIŃSKI. J. Pharm. Biomed. Anal. 2011, 56, 904-910.
12. Comparison of classic and derivative UV spectrophotometric methods for quantification of meloxicam and mefenamic acid in pharmaceutical preparations. ARKADIUSZ POMYKALSKI, HANNA HOPKAŁA. Acta Pol. Pharm. 2011, 68, 3, 317-323.
13. Characterization of the developed antimicrobial urological catheters. DOROTA KOWALCZUK, GRAŻYNA GINALSKA, JOANNA GOLUS. Int. J. Pharm. 2010, 402, 175-183.
14. Simultaneous separation of 14 antiarrhythmic drugs and determination of mexiletine and flecainide by capillary zone electrophoresis. RAFAŁ PIETRAŚ, DOROTA KOWALCZUK, HANNA HOPKAŁA. J. AOAC Int. 2007, 90, 4, 977-986.
15. Application of videodensitometric and classical densitometric thin-layer chromatography for quantification of oxcarbazepine in pure and pharmaceutical preparations. BEATA PAW. J. Pre-Clin. Clin. Res. 2007, 1, 158-160.

Zapraszamy do obejrzenia prezentacji o Katedrze i Zakładzie Chemii Leków.