Uniwersytet Medyczny w Lublinie / Nauka / Grupy Badawcze / Procesy immunologiczne w chorobach rzadkich

Procesy immunologiczne w chorobach rzadkich

Skład Zespołu

Główny badacz

prof. dr hab. n. med. Jacek Roliński

Członkowie zespołu badawczego

dr hab. n. med. Piotr Pożarowski, dr Wioleta Kowalska, lek. Izabela Morawska, dr Agata Surdacka, mgr Katarzyna Jastrzębska

Opis prowadzonych badań

Choroby rzadkie to jednostki chorobowe, które dotyczą około 6-8% populacji. Dotychczas wykryto ponad sześć tysięcy rzadkich chorób, a nowe choroby są regularnie opisywane w literaturze medycznej. Wiele z nich to choroby u których podłoża leżą błędy w funkcjonowaniu układu odpornościowego. Stanowią one poważny problem diagnostyczny i terapeutyczny, istnieje także wiele luk w podstawowej wiedzy na temat podłoża molekularnego tych jednostek chorobowych. Brak pełnego zrozumienia etiopatogenezy chorób utrudnia dalsze poszukiwania metod diagnostycznych i terapeutycznych, co znacznie skraca życie pacjentów i doprowadza do rozwijania się niepełnosprawności. Nasze szczególne zainteresowanie koncentruje się na dużej grupie rzadkich chorób (485 opisanych dotychczas) jaką są wrodzone błędy odporności. Wrodzone błędy odporności (IEI) są spowodowane przez patogenne mutacje pojedynczych genów. Odkrywanie nowych IEI pokazuje, że różne typy wariantów (GOF, LOF, mono-allelic, bi-allelic, exon splicing) w tym samym genie mogą powodować różne stany kliniczne z różnorodnym typem dysfunkcji układu odpornościowego. Klinicznie, wrodzone błędy odporności objawiają się zwiększoną podatnością na infekcje, autoimmunizację, choroby autozapalne, alergię, niewydolność szpiku kostnego i/lub nowotwory złośliwe. We wrodzonych błędach odporności bardzo istotnym problemem są latentne i nawracające zakażenia wirusami – EBV, CMV i VZV. Obecność wirusa EBV wykazano u ok 30-60% przypadków rozrostów limfoproliferacyjnych u chorych na wrodzone błędy odporności. Ponadto w dalszym ciągu jest niewiele doniesień temat przebiegu COVID-19 u dzieci z IEI. Szacuje się, że zwiększone ryzyko ciężkiego przebiegu występuje m.in wśród chorych z IEI związanymi z zaburzoną regulacją wytwarzania interferonu typu I.

Chociaż pojedynczo rzadkie, to łączna liczba osób z IEI stanowi jednak znaczne obciążenie zdrowotne. Obecnie niewiele jest opisanych wskaźników klinicznych i laboratoryjnych pozwalających na rozróżnienie pacjentów z korzystnym i niepomyślnym rokowaniem. Dogłębna wiedza na temat funkcji komórek układu odpornościowego w chorobach rzadkich jest się istotna nie tylko dla lepszego zrozumienia tych chorób, ale przede wszystkim ze względu na szeroko zakrojone prace nad immunoterapią z wykorzystaniem np. własnych limfocytów (CAR-T, CAR-NK) w wielu jednostkach chorobowych, zwłaszcza nowotworach hematologicznych. Autoimmunizacja i nowotwory złośliwe są istotnym problemem pacjentów z chorobami rzadkimi, dlatego z praktycznego punktu widzenia istotna jest odpowiedź na pytanie, czy od pacjentów można w ogóle uzyskać funkcjonalne komórki do immunoterapii.

Słowa kluczowe

Wrodzone błędy odporności, pierwotne niedobory odporności, choroby rzadkie, choroby ultrarzadkie

Dorobek głównego badacza

Prof. dr hab. n. med. Jacek Roliński

opublikował dotychczas ponad 550 prac oryginalnych, naukowo-badawczych doniesień redakcyjnych, kazuistycznych lub prac poglądowych. Wyniki jego badań były prezentowane również w postaci ponad 600 doniesień zjazdowych. Całkowity Impact Factor (na podstawie Journal Citation Reports); wynosi IF=678,752, prace były cytowane w literaturze światowej łącznie 4 395 razy (bez autocytowań), współczynnik Hirscha=32. Uzyskane wyniki prezentował na licznych kongresach i sympozjach o zasięgu krajowym oraz międzynarodowym. Występował jako invited speaker a także prowadził sesje na międzynarodowych kongresach. Wygłosił ponad 80 wykładów na Konferencjach Szkoleniowych oraz na Forum Towarzystw Naukowych. Jest promotorem licznych zakończonych rozpraw doktorskich i wszczętych przewodów doktorskich, obronionych prac magisterskich. Był recenzentem 18 rozpraw habilitacyjnych, 7 dorobku na tytuł profesora, 40 prac doktorskich, 27 prac magisterskich, 30 projektów badawczych KBN i 7 projektów Narodowego Centrum Nauki w tym dwukrotnie w ramach konkursu OPUS. Aktualnie jest kierownikiem projektu w konkursie PRELUDIUM BIS. Jest recenzentem prac publikowanych w Acta Haematologica Polonica, Folia Histochemica et Cytobiologica, Archivum Immunologiae et Therapiae Experimentalis, Advances in Clinical and Experimental Medicine, Postępach Higieny i Medycyny Doświadczalnej i Annales UMCS. W dniu 14 czerwca 2006 roku został powołany przez Minister Zdrowia na Członka Zespołu Ekspertów opiniujących wnioski o wpis na listę MZ do prowadzenia specjalizacji lub stażów kierunkowych w dziedzinie immunologii klinicznej. W dniu 18 kwietnia 2007 roku został powołany przez Minister Zdrowia na Członka Zespołu Ekspertów do prac nad Centralną Bazą Świadczeń Zdrowotnych w dziedzinie immunologii klinicznej. W dniu 20 lipca 2007 roku został powołany na Członka Państwowej Komisji Egzaminacyjnej w dziedzinie immunologii klinicznej.

Publikacje

Biological and Clinical Aspects of Metastatic Spinal Tumors

Litak, J.; Czyżewski, W.; Szymoniuk, M.; Sakwa, L.; Pasierb, B.; Litak, J.; Hoffman, Z.; Kamieniak, P.; Roliński, J. Biological and Clinical Aspects of Metastatic Spinal Tumors. Cancers 2022, 14, 4599,
doi:10.3390/cancers14194599.

BTLA Expression in CLL: Epigenetic Regulation and Impact on CLL B Cell Proliferation and Ability to IL-4 Production

Karabon, L.; Andrzejczak, A.; Ciszak, L.; Tomkiewicz, A.; Szteblich, A.; Bojarska-Junak, A.; Roliński, J.; Wołowiec, D.; Wróbel, T.; Kosmaczewska, A. BTLA Expression in CLL: Epigenetic Regulation and Impact on CLL B Cell Proliferation and Ability to IL-4 Production. Cells 2021, 10, 3009,
doi:10.3390/cells10113009.

CLTA-4 Expression Is Associated with the Maintenance of Chronic Inflammation in Endometriosis and Infertility

Abramiuk, M.; Bębnowska, D.; Hrynkiewicz, R.; Niedźwiedzka-Rystwej, P.; Polak, G.; Kotarski, J.; Roliński, J.; Grywalska, E. CLTA-4 Expression Is Associated with the Maintenance of Chronic Inflammation in Endometriosis and Infertility. Cells 2021, 10, 487,
doi:10.3390/cells10030487.

COVID-19 in Unvaccinated Patients with Inborn Errors of Immunity—Polish Experience

Kołtan, S.; Ziętkiewicz, M.; Grześk, E.; Becht, R.; Berdej-Szczot, E.; Cienkusz, M.; Ewertowska, M.; Heropolitańska-Pliszka, E.; Krysiak, N.; Lewandowicz-Uszyńska, A.; et al. COVID-19 in Unvaccinated Patients with Inborn Errors of Immunity—Polish Experience. Front. Immunol. 2022, 13, 953700,
doi:10.3389/fimmu.2022.953700.

Effect of immunostimulation with bacterial lysate on the clinical course of allergic rhinitis and the level of γδT, iNKT and cytotoxic T cells in children sensitized to grass pollen allergens: A randomized controlled trial

Janeczek, K.; Kowalska, W.; Zarobkiewicz, M.; Suszczyk, D.; Mikołajczyk, M.; Markut-Miotła, E.; Morawska-Michalska, I.; Bakiera, A.; Tomczak, A.; Kaczyńska, A.; et al. Effect of Immunostimulation with Bacterial Lysate on the Clinical Course of Allergic Rhinitis and the Level of ΓδT, INKT and Cytotoxic T Cells in Children Sensitized to Grass Pollen Allergens: A Randomized Controlled Trial. Front. Immunol. 2023, 14, 1073788,
doi:10.3389/fimmu.2023.1073788.

Expression of CTLA-4 and CD86 Antigens and Epstein-Barr Virus Reactivation in Chronic Lymphocytic Leukemia—Any Link with Known Prognostic Factors?

Grywalska, E.; Mielnik, M.; Podgajna, M.; Hymos, A.; Ludian, J.; Rolińska, A.; Gosik, K.; Kwaśniewski, W.; Sosnowska-Pasiarska, B.; Smok-Kalwat, J.; et al. Expression of CTLA-4 and CD86 Antigens and Epstein-Barr Virus Reactivation in Chronic Lymphocytic Leukemia—Any Link with Known Prognostic Factors? Cancers 2022, 14, 672,
doi:10.3390/cancers14030672.

Immunological Prognostic Factors in Multiple Myeloma

Bębnowska, D.; Hrynkiewicz, R.; Grywalska, E.; Pasiarski, M.; Sosnowska-Pasiarska, B.; Smarz-Widelska, I.; Góźdź, S.; Roliński, J.; Niedźwiedzka-Rystwej, P. Immunological Prognostic Factors in Multiple Myeloma. IJMS 2021, 22, 3587,
doi:10.3390/ijms22073587.

NKT and NKT-like Cells in Autoimmune Neuroinflammatory Diseases—Multiple Sclerosis, Myasthenia Gravis and Guillain-Barre Syndrome

Zarobkiewicz, M.K.; Morawska, I.; Michalski, A.; Roliński, J.; Bojarska-Junak, A. NKT and NKT-like Cells in Autoimmune Neuroinflammatory Diseases—Multiple Sclerosis, Myasthenia Gravis and Guillain-Barre Syndrome. IJMS 2021, 22, 9520,
doi:10.3390/ijms22179520.

PIMS-TS, the New Paediatric Systemic Inflammatory Disease Related to Previous Exposure to SARS-CoV-2 Infection—“Rheumatic Fever” of the 21st Century?

Opoka-Winiarska, V.; Grywalska, E.; Roliński, J. PIMS-TS, the New Paediatric Systemic Inflammatory Disease Related to Previous Exposure to SARS-CoV-2 Infection—“Rheumatic Fever” of the 21st Century? IJMS 2021, 22, 4488,
doi:10.3390/ijms22094488.

Programmed Cell Death-1/Programmed Cell Death-1 Ligand as Prognostic Markers of Coronavirus Disease 2019 Severity

Niedźwiedzka-Rystwej, P.; Majchrzak, A.; Aksak-Wąs, B.; Serwin, K.; Czajkowski, Z.; Grywalska, E.; Korona-Głowniak, I.; Roliński, J.; Parczewski, M. Programmed Cell Death-1/Programmed Cell Death-1 Ligand as Prognostic Markers of Coronavirus Disease 2019 Severity. Cells 2022, 11, 1978,
doi:10.3390/cells11121978.

The Epidemiology and Clinical Presentations of Atopic Diseases in Selective IgA Deficiency

Morawska I, Kurkowska S, Bębnowska D, et al. The Epidemiology and Clinical Presentations of Atopic Diseases in Selective IgA Deficiency. Journal of Clinical Medicine. 2021;10(17):3809.
doi:10.3390/jcm10173809

Programmed Cell Death Protein-1 Upregulation in Response to SARS-CoV-2 in Juvenile Idiopathic Arthritis: A Case-Control Study

Opoka-Winiarska V, Grywalska E, Korona-Głowniak I, et al. Programmed Cell Death Protein-1 Upregulation in Response to SARS-CoV-2 in Juvenile Idiopathic Arthritis: A Case-Control Study. Journal of Clinical Medicine. 2022;11(14):4060.
doi:10.3390/jcm11144060

Projekty badawcze

Ocena roli limfocytów Tγδ u dorosłych chorych na pierwotne niedobory odporności (PNO) ze szczególnym uwzględnieniem: zaburzeń syntezy swoistych przeciwciał (SAD) oraz pospolitego zmiennego niedoboru odporności (CVID).
Wpływ koinfekcji bakteryjno-wirusowych na heterogenny przebieg przewlekłej białaczki limfocytowej na przykładzie zakażenia Streptococcus pneumoniae i wirusem Epsteina-Barr.
DS. pt: Porównanie wybranych parametrów immunologicznych u chorych na wtórne niedobory odporności (WNO) z ciężkim lub łagodnym przebiegiem COVID-19 oraz nawracającą reaktywacją latentnych zakażeń wirusowych.

Aktualnie prowadzone doktoraty

Ocena roli limfocytów Tγδ u dorosłych chorych na pierwotne niedobory odporności (PNO) ze szczególnym uwzględnieniem: zaburzeń syntezy swoistych przeciwciał (SAD) oraz pospolitego zmiennego niedoboru odporności (CVID).

Dyscyplina

nauki medyczne

Zdefiniowany kierunek badawczy zgodnie ze Strategią Rozwoju Nauki na UM 2023-2027

Zależności genotypowo-fenotypowe w chorobach rzadkich, ultra rzadkich i wadach rozwojowych
Badania nad zależnościami genotypowo-fenotypowymi w niedoborach odporności, w chorobach autozapalnych oraz w rzadkich chorobach układu krwiotwórczego i immunologicznego.

Uniwersytet Medyczny w Lublinie