Uniwersytet Medyczny w Lublinie

Skład Zespołu

Główny badacz

Dr hab. n. med. Monika Lejman

Członkowie zespołu badawczego

dr n. med. Katarzyna Wojciechowska, lek. med. Anna Mroczek, lek. med. Gabriela Ręka, dr n. med. Dorota Winnicka

Opis prowadzonych badań

Zespół badawczy kierowany przez dr hab. n. med. Monikę Lejman od wielu lat skupia się na analizie profilu molekularnego genomu komórek nowotworowych u pacjentów pediatrycznych chorujących na ostrą białaczkę limfoblastyczną (ALL, acute lymphoblastic leukemia). Ostra białaczka limfoblastyczna to najczęściej występująca choroba nowotworowa układu krwiotwórczego wieku dziecięcego. Stanowi 80-85% wszystkich białaczek w tej grupie wiekowej. Przy obecnym wysokim wskaźniku przeżycia (ponad 90%) dalsza poprawa wyników leczenia konwencjonalną chemioterapią jest wyzwaniem. W związku z tym dalsza intensyfikacja leczenia może prowadzić do jedynie minimalnej poprawy ogólnych wyników przy jednoczesnym zwiększeniu działań niepożądanych. Dokładna identyfikacja nieprawidłowości genetycznych, które kierują ALL, jest ważna dla ryzyka stratyfikacji choroby i kierowania włączaniem ukierunkowanych molekularnie metod terapeutycznych w celu zmniejszenia ryzyka nawrotu. Aktualnie prowadzimy badania z wykorzystaniem mikromacierzy SNP oraz FISH mające na celu identyfikację sygnatury JAK-STAT oraz profilu Ph-like w dzieci z nowo rozpoznaną BCP-ALL. Pacjenci z powyższymi anomaliami mają wysokie ryzyko niepowodzenia leczenia pierwszej linii leczenia oraz wysokie ryzyko wznowy. Nasza pracownia uczestniczy niekomercyjnym badaniu klinicznym o kryptonimie CALL-POL jako jeden z głównych konsorcjantów. Nasze badania pozwalają na leczenie spersonalizowane: w przypadku pacjentów o sygnaturze JAK-STAT kwalifikujemy pacjenta do leczenia ruxolitynibem, a w przypadku fuzji BCR:ABL1 lub profilu Ph-like – inhibitora kinazy tyrozynowej. Ponadto prowadzimy badania nad innymi podtypami genetycznymi BCP-ALL tj ETV6:RUNX1-positive/-like z wykorzystaniem mikromacierzy SNP oraz ze współpracy z UM w Łodzi RNAseq. Poszukujemy wtórnych rearanżacji, które mogą wskazywać na gorsze rokowanie lub wskazywać na wyższe ryzyko wznowy. Ponadto analizujemy zjawiska związane z niestabilnością genomową takie jak chromothripsis w B-ALL i T-ALL. Wspólnie z ośrodkiem w Łodzi staramy się zidentyfikować pacjentów z ultrarzadką anomalią, czyli monosomią chromosomu 7 w BCP-ALL. Jako jedni w Polsce wykonujemy badania z mikromacierzowe dla wszystkich T-komórkowych białaczek u dzieci. Wykonaliśmy już ponad 220 oznaczeń dla tych pacjentów. Retrospektywnie wykonujemy oznaczenia metodą FISH z wykorzystaniem sond locus specific dla molekularnych podtypów T-ALL. Teraz planujemy wykonać badania ekspresyjne oraz badania z wykorzystaniem NGS.

Słowa kluczowe

BCP-ALL, T-ALL, T-ALL PICALM:MLLT10, hipodiploidia, hiperdiploidia, RB1, FLT3 w hiperdiploidii, monosomia 7 w ALL, MRD, ETV6::RUNX1-positive, chromothripsis, ETV6::RUNX1-like, mikromacierze SNP, FISH

Dorobek głównego badacza

dr hab. n. med. Monika Lejman, prof. UML

Kierownik Pracowni Diagnostyki Genetycznej; II Katedry Pediatrii Uniwersytetu Medycznego w Lublinie oraz Kierownik Działu Diagnostyki Genetycznej Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego.

Najważniejszy osiągnięciem głównego badacza jest opracowanie i wdrożenie do rutynowej diagnostyki techniki analizy chimeryzmu hematopoetycznego po allogenicznym przeszczepieniu hematopoetycznych komórek macierzystych u dzieci. Wprowadziłam indywidualny harmonogram monitorowania chimeryzmu dla dzieci z chorobami nowotworowymi i nienowotworowymi. Celem moich badań była ocena przydatności metody QF-PCR w analizie wczesnych chimer hematopoetycznych po transplantacji zgodnie z harmonogramem oraz określenie najbardziej użytecznych markerów dla dawców spokrewnionych i niespokrewnionych. Przeanalizowałam wpływ mieszanego chimeryzmu hematopoetycznego po allogenicznym przeszczepie hematopoetycznych komórek macierzystych na przeżycie pacjentów z wrodzoną anemią i nabytą niedokrwistością aplastyczną oraz przedstawiła ewolucję chimeryzmu w czasie. Wyniki pokazały, że mieszany chimeryzm nie wpływał na przeżycie dzieci z wrodzoną i aplastyczną niedokrwistością po allogenicznym HSCT. Inne badanie miało na celu analizę dynamiki wczesnego chimeryzmu po allogenicznym HSCT u dzieci z ALL i jego rolę w ocenie przeżycia i przeżycia wolnego od zdarzeń. Ponadto przeanalizowano ewolucję chimeryzmu w czasie i ocenę wpływu zmiennych przeszczepu na chimeryzm. Dane przedstawione w tym badaniu dostarczają cennych danych wejściowych do analizy znaczenia bardzo wczesnej oceny chimeryzmu u dzieci z ALL leczonych HSCT. Odkrycia te sugerują, że wczesne monitorowanie chimeryzmu po HSCT może być pomocnym narzędziem w przewidywaniu odrzucenia przeszczepu i stosowaniu skutecznych interwencji terapeutycznych. To osiągnięcie jest dobrze udokumentowane w publikacjach (BMC Cancer; Transplant Proceeding; In Vivo). Kolejnym osiągnięciem naukowym jest uczestnictwo w badaniach nad poszukiwaniem markerów prognostycznych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną. Moim indywidualnym projektem są badania nad podtypem ETV6:RUNX1-positive/like oraz badania mikromacierzowe SNP wykonywane dla T-komórkowej ALL z całe Polski. Jako koordynator prowadzę weryfikację badań genetycznych wykonywanych w całej Polsce u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną. Uczestniczę wielu projektach naukowych jako główny wykonawca i kierownik.

Aktualnie prowadzone doktoraty

1. Badanie metylacji genów CDKN2A/2B w T-komórkowej ostrej białaczce limfoblastycznej u dzieci z wykorzystaniem metylacyjnego MLPA.
   lek. med. Anna Mroczek-Bałabuszek
2. Analiza profilu genetycznego dotycząca wybranych genów związanych z opornością na glikokortykosteroidy, w korelacji z dynamiką zmian czynników prozakrzepowych, u dzieci leczonych z powodu ostrej białaczki limfoblastycznej B-komórkowej.
   lek. med. Marta Malczewska
3. Obraz genetyczny pacjentów pediatrycznych z rejonu województwa lubelskiego z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. – analiza danych na podstawie wyników badań genomu.
   lek. med. Gabriela Ręka
4. Wykorzystanie mikromacierzy w badaniu podłoża molekularnego ostrej białaczki limfoblastycznej u dzieci.
   mgr Borys Styka

Dyscyplina

Zdefiniowany kierunek badawczy zgodnie ze Strategią Rozwoju Nauki na UM 2023-2027

II. Personalizacja diagnostyczno- terapeutyczna w chorobach onkologicznych:
 

1. Profilowanie molekularne i immunologiczne oraz nowe strategie terapeutyczne w planowaniu leczenia przeciwnowotworowego

2. Zaawansowane techniki genetyczne i immunologiczne w badaniu etiopatogenezy nowotworów.