Zarys historii
W roku akademickim 1944/45 w Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej utworzono Wydział Lekarski. W pierwszych dniach września 1944 roku powołano Katedrę Mikrobiologii Lekarskiej pod kierunkiem światowej sławy uczonego Prof. Ludwika Hirszfelda i wybitnego bakteriologa Prof. Zygmunta Szymanowskiego. Prof. L. Hirszfeld był świetnym wykładowcą, pomysłodawcą, naukowcem o szerokich zainteresowaniach.
Rozwoju mikrobiologii, diagnostyki mikrobiologicznej i serologicznej w Lublinie należy dopatrywać się już wiele lat wcześniej. W 1912 roku Prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego dr Odo Bujwid prowadził w Lublinie badania nad cholerą. Kontynuatorami tych badań byli w latach 1917–1921 dr Józef Celarek, a przede wszystkim – dr Cyprian Chromiński bakteriolog, organizator filii Państwowego Zakładu Higieny w Lublinie, doskonały diagnosta bakteriologiczny, nowatorski w metodach badań.
Począwszy od 1946 roku, gdy to Prof. L. Hirszfeld przeniósł się do Wrocławia w celu zorganizowania Instytutu Immunologii PAN, a Prof. Z. Szymanowski wyjechał do Łodzi – przybył do Lublina wybitny mikrobiolog, immunolog i filozof lwowski – Prof. Ludwik Fleck, późniejszy członek Polskiej Akademii Nauk.
W tym okresie do roku 1953 prowadzono w Katedrze obszerne badania obejmujące wiele zagadnień patomechanizmów chorób zakaźnych i udziału w tych procesach zjawiska (odczynu) leukergii. Prof. L. Fleck zorganizował bardzo dobre, nowoczesne jak na owe czasy laboratorium diagnostyki mikrobiologicznej i serologicznej z uwzględnieniem rozpoznawania zakażeń prątkiem gruźlicy i chorób wenerycznych. Do tej działalności Katedry poza dydaktyką Prof. L. Fleck przywiązywał bardzo dużą wagę.
Po wyjeździe Profesora do Warszawy (Instytutu Matki i Dziecka) stanowisko p.o. Kierownika Katedry objęła dr n. med. Jadwiga Szczygielska, osoba o wybitnej osobowości naukowej. Zainteresowana badaniami wirusologicznymi, głównie nad patogenezą grypy i powinowactwem antygenowym wirusa. Ten zakres badań stało się podstawą do uzyskania stopnia dr hab. n. med., a później profesury.
W tym czasie prowadzono również badania nad enterowirusami (mutanty wirusa ECHO9), co stało się tematem rozprawy habilitacyjnej Prof. dr hab. Leona Jabłońskiego.
Profil badań naukowych zmienił się z chwilą objęcia Katedry i Zakładu Mikrobiologii Lekarskiej przez Prof. dr hab. Józefa Parnasa, który wcześniej kierował Zakładem Mikrobiologii Lekarskiej na Wydziale Weterynaryjnym A.R. w Lublinie.
W Katedrze rozpoczęto wówczas badania nad chorobami odzwierzęcymi ze szczególnym uwzględnieniem pałeczek Brucella, jej fagów i Leptospirą. Z zakresu tej tematyki habilitacje uzyskała Prof. dr hab. Maria Tuszkiewicz i Prof. dr hab. Czesław Mardarowicz. Rozpoczęto również badania nad mało znanymi drobnoustrojami Miyagawanella, które stały się tematem rozprawy habilitacyjnej Prof. dr hab. Zygmunt Hencnera. Równocześnie prowadzone były obszerne badania nad pałeczkami Klebsiella rhinoscleromathis, K. ozaenae, K. pneumoniae. Pałeczkom Klebsiella poświęcono wiele prac liczących się za granicą (opublikowano m.in. w Nature), na co wskazywało kilkaset próśb o przesłanie ich odbitek. W roku akademickim 1968/69 obowiązki p.o. Kierownika Katedry pełnił doc. dr hab. Leon Jabłoński. W 1970 roku w wyniku ogłoszonego konkursu na kierownika Katedry został powołany, ówczesny doc. dr hab. Zygmunt Hencner, który tę funkcję pełnił do 1996 roku.
Mimo odejścia wielu pracowników na emerytury oraz rotacji pracowników, która wynikała z ich dużego zainteresowania medycyną praktyczno-kliniczną, pozostał wraz z młodymi pracownikami zespół pełen inicjatywy, doskonały metodologicznie, koleżeński. Wielu pracowników pełniło ważne funkcję w środowisku naukowym.
Podczas kierowania Katedrą przez Prof. Z. Hencnera opublikowano: monografię „Choroba ptasia” – pod red. Z. Hencnera; trzy wydania skryptu „Wirusologia lekarska”- L. Jabłonski, J. Szczygielska, Z. Hencner; dwa wydania „Wirusologia lekarska” – pod red. L. Jabłońskiego; cztery wydania bardzo cenionego przez studentów podręcznika akademickiego „Podstawy mikrobiologii lekarskiej” – pod red. L. Jabłońskiego przy współautorstwie 6 pracowników Katedry. Do 1969 roku w Katedrze habilitacje uzyskało 9 osób, w kolejnych latach 4 osoby, 24 ukończyło prace doktorskie i ponad 75 osób prace magisterskie z różnych kierunków studiów. Od 1998 roku do 2014 kierownikiem Katedry była Prof. dr hab. Maria Kozioł-Montewka, która była promotorem wielu prac doktorskich, pracowników Katedry i osób z innych Zakładów i ośrodków naukowych. W tym czasie (2003 rok) Katedra zmieniła swoją siedzibę i została przeniesiona z ul. Lubartowskiej 85 do nowo wybudowanego budynku Collegium Universum przy ulicy W. Chodźki 1. Umożliwiło to nową organizację pracowni i rozszerzenie badań naukowych i diagnostycznych.
Obecnie kierunki badawcze obejmują aktualne problemy współczesnej medycyny zakażeń z wykorzystaniem nowoczesnych technik biologii molekularnej, specyficznych metod immunoserologicznych, fenotypowych i genotypowych metod diagnostycznych oraz badania nad mechanizmami oporności na antybiotyki oraz patomechanizmami zakażeń na poziomie komórkowym. W Katedrze i Zakładzie Mikrobiologii Lekarskiej prowadzona jest działalność dydaktyczna, naukowo-badawcza i usługowa związana z działającym przy Katedrze Laboratorium mikrobiologicznym.
Od 1 października 2014 roku kierownikiem Katedry jest dr hab. n. med. Alina Olender.
